پیش نمونه های ذهنی ایرانیان- بخش اول (قسمت اول تاثیر روستا، شهرنشینی بر آن)

سلام.

«پیش نمونه» به کلمه ای گفته می شود که نزدیک ترین عضو به مقوله ی در برگیرنده اش باشد. مثلن ممکن است در میان مردم یک فرهنگ، از بین انواع پرندگان، «گنجشک» نزدیک ترین عضو به مقوله ی «پرندگان» باشد. یعنی بیش تر مردم آن فرهنگ، از پرنده، تصور یک گنجشک را در ذهن داشته باشند. 

«با هم آیی» نیز وقوع واحدهای زبانی در کنار یک دیگر است. مثلن «نخ» و «سوزن» معمولن در کنار هم می آیند. بنابر این با هم آیی دارند.

در این پژوهش ابتدا پیش نمونه ها و با هم آیی های ذهنی ایرانیان (در یک نمونه ی آماری 145 نفره) در مورد شانزده واژه بررسی می شود. (به این ترتیب که از آن ها پرسیده شد با شنیدن واژه ی «پرنده»، «غذا» و... به یاد چه می افتید؟) 

در مرحله ی بعد، تاثیر شش متغیر زیر در پیش نمونه های ذهنی آن ها تحلیل می شود:

1- اکنون در روستا زندگی می کنند یا شهر؟ [روستا/شهر نشینی]

2- آیا شهرنشینان مورد پژوهش پیش از این در روستا زندگی کرده بودند و آیا روستانشینان مورد پژوهش پیش از این در شهر زندگی کرده بودند؟ (چند سال؟) [اقامت قبلی در روستا/ شهر]

3- آیا شهرنشینان در حال حاضر به روستا سر می زنند؟ (هر چند مدت؟) و آیا روستانشینان در حال حاضر به شهر سر می زنند؟ (هر چند مدت؟) [سر زدن به روستا/ شهر]

4 و 5- آیا با اینترنت آشنایی دارند؟ و از آن استفاده می کنند؟ [آشنایی با اینترنت و استفاده از اینترنت]

6- چه استفاده هایی از اینترنت می کنند؟ [نوع استفاده از اینترنت]

در بخش اول این پژوهش که اکنون آماده ی انتشار است و در این جا قرار داده می شود، پیش نمونه های ذهنی ایرانیان در مورد هشت گروه اول این پژوهش (غذا، حیوان، پرنده، ماشین، رنگ، میوه، هوا و زمین) تحلیل شده است. سپس تاثیر دو متغیر اول (روستا/ شهر نشینی و اقامت قبلی در روستا/ شهر) در چهار گروه (زمین، هوا، پرنده، ماشین) بررسی و تحلیل شده است.

در زیر واژه ی اول را می توان پیش نمونه ی هر گروه دانست. یعنی مثلن تصور غذا در ذهن ایرانیان، بیش از هر چیزی «قرمه سبزی» است و...

غذا: قرمه سبزی (15)، ماکارونی (10)، خوشمزه (9)، خوردن و... (11)، کباب و... (11)

حیوان: اسب (24)، سگ (16)، خر (10)، ببر (6)، گربه (6)

پرنده: گنجشک (14)، پرواز (13)، طوطی (11)، کبوتر و... (14)

ماشین: بنز (17)، پراید (13)، پیکان (9)

رنگ: آبی (39)، سبز (22)، قرمز و... (18)

میوه: سیب (20)، پرتقال (15)، هلو (14)، موز (13)

هوا: سرد و... (15)، اکسیژن (9)، آبی (8)

زمین: خاک (9)، گرد و... (11)، آسمان (7)، فوتبال (7)

در جدول زیر، تاثیر دو متغیر در پیش نمونه های چهار گروه خلاصه شده است. جزئیات این بررسی را در فایل پژوهش می توانید بیابید.

	شهرنشینی/ روستا نشینی	مهاجرت از روستا به شهر
زمین	تأثیر چندانی نداشته است	تأثیر داشته اما معنای واضحی ندارد
هوا	تاثیرش محسوس بوده است	در نوع آب و هوا موثر بوده است
پرنده	تاثیرش محسوس بوده است	تأثیر محسوسی نداشته است
ماشین	تأثیر چندانی نداشته است	تأثیر مشخص داشته است

بخش اول این پژوهش برای درس «بررسی و تطبیق فرهنگی» ارائه شده از سوی دکتر «زری سعیدی طلب» در «دانشگاه علامه طباطبایی تهران» در «بهار 1392» آماده شده است. ارجاع به این بخش از پژوهش به این شکل است:

مجیری، امیرحسین- «تاثیر شهر نشینی و روستا نشینی در پیش نمونه های ایرانیان»- پژوهش درسی- دانشگاه علامه طباطبایی تهران- بهار 1392

این بخش از پژوهش با «Iranian Prototypes 1.1» نامیده شده است.

[دانلود بخش 1.1 پژوهش: بررسی پیش نمونه های ایرانیان و تاثیر روستا/ شهر نشینی در آن با فرمت پی دی اف pdf و حجم 1 مگابایت از 4shared]

(دیدن و نظر دادن در مورد این بخش از پژوهش در گوگل داک- فعلن فقط برای کسانی که در این پژوهش شرکت کردند و نشانی ایمیل خود را دادند)

همچنین، بخش اول داده های خام این پژوهش (شامل پاسخ های اینترنتی 100 نفر از پژوهش شوندگان) در این جا گذاشته می شود. این داده ها با «Raw Data Iranian Prototypes 1.1» نامیده شده است.

[دانلود بخش 1.1 داده های خام پژوهش: بررسی پیش نمونه های ایرانیان با فرمت xls و حجم 92 کیلوبایت از 4shared] 

(دیدن و نظر دادن در مورد این بخش از پژوهش در گوگل داک- فعلن فقط برای کسانی که در این پژوهش شرکت کردند و نشانی ایمیل خود را دادند)

چگونه کامپیوتر مانند انسان بخواند/ نخواند؟

سلام.

سه شنبه ی این هفته برای درس «روان شناسی زبان» ارائه ای داشتم در مورد پردازش متن نوشتاری توسط کامپیوتر. این ارائه به دو بخش تقسیم می شود:

1- چگونه کامپیوتر مانند انسان بخواند؟ در این بخش در مورد مفهوم و فرایند OCR (نویسه خوان نوری) صحبت کردم. یعنی روندی که طی آن کامپیوتر متنی تایپ شده یا دست نویس را می خواند. در این روند، سعی می شود روندی که انسان طی آن متنی را می خواند، برای کامپیوتر شبیه سازی شود.  

2- چگونه کامپیوتر مانند انسان نخواند؟ در این بخش در مورد مفهوم و فرایند CAPTCHA (کپچا) صحبت کردم. کپچا فرایندی است که طی آن سعی می شود چیزی (متن، صوت، تصویر و...) تولید شود که فقط انسان بتواند آن را درک کند و کامپیوتر نتواند. در واقع کپچا مانند فیلتری است که انسان از آن بتواند عبور کند و کامپیوتر نتواند. در فرایند کپچا، سعی می شود از موارد «انسان ویژه» استفاده شود. یعنی کارهایی که فقط انسان می تواند انجام دهد و نه موجودات دیگر.

دانلود فایل پاور پوینت ارائه ی «چگونه کامپیوتر مانند انسان بخواند/ نخواند؟ (معرفی OCR و CAPTCHA: نویسه خوان نوری و کپچا) با حجم 1 مگابایت و سی صد و هفتاد کیلو بایت [همین فایل در گوگل داک]

کودکان چگونه زبان می آموزند؟

سلام.

سه شنبه ی هفته ی پیش در دانشگاه، ارائه ای داشتم با عنوان «فراگیری زبان اول». در این ارائه به بررسی روند یادگیری زبان در کودکان از ابتدای تولد تا وقتی به خوبی بتوانند صحبت کنند، پرداختم.

دانلود فایل پاورپوینت ارائه ی «فراگیری زبان اول» از 4shared با حجم 153 کیلوبایت [همین فایل در گوگل داک]

بررسی دستورهای گشتاری در زبان فارسی

سلام.

سه شنبه ی این هفته، برای درس «مفاهیم بنیادی نحو» ارائه داشتم توی دانشگاه. در مورد «دستورهای گشتاری پیاده شده در زبان فارسی». نظریه ی «گشتاری» (یا زایشی) یک نظریه در زبان شناسی است که به شرح چیستی زبان و چگونگی فراگیری آن می پردازد. این نظریه از دهه ی 1950 میلادی (که نوآم چامسکی برای اولین بار آن را مطرح کرد) تا کنون مرتب اصلاح شده و پیشرفت کرده است.

این نظریه (مثل بسیاری از نظریه های دیگر زبان شناسی) سعی دارد بفهمد انسان (کودک) زبان مادری خود را چگونه می آموزد و چه اتفاقی در ذهن او می افتد در مدت زبان آموزی. یکی از کاربردهای این نوع تبیین، ارائه ی الگویی است برای آموختن زبان خارجی (زبانی به جز زبان مادری). 

بر مبنای این نظریه در زبان های مختلفی (به ویژه انگلیسی) دستور زبان هایی تدوین شده اما در فارسی کم تر به این موضوع پرداخته شده است. 

در این ارائه، سعی کردم به شکل مختصر به کسانی بپردازم که این نظریه را در مورد زبان فارسی به کار برده اند. امیدوارم کسانی که به این موضوع ها علاقه دارند از این فایل ها استفاده ببرند.

(من این فایل ها را در اکانت دائمی ام در «4shared» آپلود کردم که احتمال خرابی اش کم است. با این حال اگر در دانلود فایل ها مشکلی داشتید، اطلاع دهید تا از راه دیگری فایل ها را به دست تان برسانم)

فایل اول: پاورپوینت ارائه در مورد «دستورهای گشتاری در زبان فارسی» [فرمت این فایل منطبق است با نسخه ی 2007 پاورپوینت (*.pptx)- حجم: 527 کیلوبایت]

فایل دوم: دست برگ ارائه در مورد «دستورهای گشتاری در زبان فارسی» [پی دی اف (*.pdf)- حجم: 328 کیلوبایت- یک صفحه شامل منابع مورد استفاده برای ارائه، کتاب ها و مقاله های شرح دهنده ی نظریه ی گشتاری در زبان فارسی و نمودار زمانی تغییر و تکمیل نظریه ی گشتاری]

توضیح تکمیلی: ارائه در تاریخ 23 آبان 1391 برای درس «مفاهیم بنیادی نحو» (مدرس: استاد شیما نبی فر) در دانشگاه «علامه طباطبایی» تهران بوده است.

فایل نتیجه های کنکورهای زبان شناسی

امسال من در گرایش «آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان (آزفا)»ی رشته ی «زبان شناسی» دانشگاه «علامه طباطبایی» قبول شدم. در مدتی که برای کنکور می خواندم، بر اساس اطلاعاتی که مخاطبان وبلاگ «زبان شناسی همگانی» در کامنت های خود در این وبلاگ گذاشته بودند، یک فایل اکسل تهیه کردم از رتبه ها و درصدهای کسانی که در کنکور زبان شناسی شرکت کرده اند. این فایل را برای خودم درست کرده بودم تا انتخاب رشته ی خوبی داشته باشم اما کم کم فایل مفصلی شد و فرستادمش برای آقای «مقدس»، نویسنده ی وبلاگ «زبان شناسی همگانی» و ایشان هم لطف کرد و فایل را در وبلاگ قرار داد. (این فایل، نسخه ی اول این نتیجه هاست و می تواند مرتب تر و کامل تر بشود و تحت عنوان نسخه های جدیدتر برای دانلود قرار داده شود)

متن یادداشت ایشان و لینک دانلود آن فایل:

آقای امیر حسین مجیری زحمت کشیدند و فایلی اکسل از تمام نتایج سال‌های گذشته تا امسال برای ما تهیه کردند و من هم اون رو در اختیار شمایی قرار می‌دم که تصمیم دارید در آزمون‌های آینده شرکت کنید. همون طور که در توضیحاتی در خود فایل اومده ممکنه اشتباهاتی در اون وجود داشته باشه اما با این حال قابل استفاده هست. برای باز کردن این فایل باید نرم افزار مایکروسافت اکسل 2007 رو در کامپیوتر خودتون داشته باشید. ضمن اینکه از خانم مقدم که پیشنهاد اولیه چنین کاری رو دادند تشکر می‌کنم.

دانلود فایل اکسل (نسخه ی اول) نتیجه های کنکورهای کارشناسی ارشد زبان شناسی در سال های گذشته (درصدها، رتبه ها، دانشگاه های قبولی و...)

فاصله ی میان گفتار و نوشتار در فارسی

سلام

آن صدای ضبط شده ی در مترو را در ایستگاه های آخر، به یاد بیاورید: "مسافرین گرامی! ایستگاه پایانی می باشد. لطفا قطار را ترک نمایید." حالا به این دو فعل "می باشد" و "نمایید" دقت کنید. شما در گفتارتان از این دو فعل استفاده می کنید؟ مثلن وقتی به دوست تان زنگ می زنید، می گویید: "من خانه می باشم"؟! یا مثلن می گویید: "من این کار را نموده ام"؟! 

بعضی وقت ها هست که یک فاصله ای بین گفتار معمولی و گفتار یا نوشتار رسمی پیش می آید که به خاطر جا افتادن یک کلمه یا عبارت در گفتار معمولی است. مثلن می گویند: "پیامک" به جای "اس ام اس" تا این واژه ی فارسی جایگزین آن واژه ی انگلیسی بشود. این یعنی یک توجیهی دارد این کار. اما توجیه تغییرهای این چنینی چیست؟ غیر از این است که حضرات، حس می کنند "می باشد" رسمی تر و "با کلاس تر" است از "است"؟!

مثلن چه اتفاقی می افتاد اگر توی مترو می گفتند: "مسافرین عزیز! این جا ایستگاه پایانی ست. لطفا قطار را ترک کنید." واقعن چه اتفاقی می افتاد؟! ضمن این که توصیه می کنم کتاب "بازاندیشی زبان فارسی" از داریوش آشوری را بخوانید، بخشی از مقاله ی اول این کتاب را نقل می کنم:

"بزرگترین گرفتاریِ نثرِ فارسی جدایی اندک- اندکِ زبانِ گفتار و نوشتار از یکدیگر است، که کارِ آن به سرانجام جایي رسید که گویی دو زبانِ جدا از همند. بی گمان، در هر زباني این جدایی تا حدودي هست، اما در زبانِ فارسی به صورتِ یک بیماریِ کُهنه درآمده است. این مسأله خود را جایی بخوبی نشان می‌دهد که مردمِ عادّی می‌خواهند چیزي بنویسند. مثلاً، دکانداري می‌خواهد یک آگهی به درِ دکّانِ خود بچسباند. او هنگامي که قلم در دست می گیرد تا چیزي بنویسد، ساده‌ترین و طبیعی‌ترین عبارتي را که به ذهنش می‌آید، نمی‌نویسد، بلکه به دنبالِ یک عبارتِ پیچیده و قلنبه می‌گردد که ای بسا ناهنجار و مسخره از کار در می‌آید. عبارتِ عجیبِ "استعمالِ دخانیات اکیداً ممنوع!" نمونۀ آشکاري از کارکردِ ذهنیتي است که وقتي می‌خواهد چیزي بنویسد به چه جاهایِ دور و شگفت که نمی رود! این عبارت واگردانِ یک عبارتِ سادۀ انگلیسی است، یعنی "دود نکنید!" (don't smoke!) که معادلِ فرانسه و آلمانیِ آن هم به همین کوتاهی و سادگی است و بی واسطه از زبانِ گفتار به نوشتار درآمده است... آخر کدام فارسی زباني "دخانیات" را "استعمال" می‌کند که ایشان ما را از این کار منع می‌فرمایند! 

این که شکایت می‌کنند که جوانانِ درس خواندۀ ما از نوشتن یک نامه به فلان اداره ناتوانند، این گناهِ این جوانان نیست که زبانِ جعلی و پرپیچ-و-تابِ اهلِ اداره را نمی‌دانند و اصطلاحاتِ "توقیراً ایفاد می‌گردد" یا "متعاقباً ارسال می‌گردد" یا "تحقیقات به عمل آورید" و بسیاری چیزهایِ بدتر از این را نمی‌شناسند، چون این زبان رابطه‌اي با بسترِ طبیعیِ زبان، یعنی زبانِ گفتار، ندارد و زباني‌ست جعلی که تنها جعل‌کنندگانشان آن را می‌فهمند (اگر بفهمند)..."*

یک دغدغه ی زبان شناسانه ی دیگر هم بود که بگذارم برای وقت دیگر!

* بازاندیشی زبان فارسی- داریوش آشوری- نشر مرکز- چاپ نهم: 1389- مقاله ی "پیرامون نثر فارسی و واژه سازی"- 1355- سعی کردم رسم الخط کتاب را همان گونه که بود بنویسم. بنابر این علامت گذاری ها زیاد شد و بین ی و ي تفاوت پیش آمد!

بی ربط به نوشته: امروز که رفتم سایت "کتابناک" نوشته شده بود سایت به دلیل عدم توانایی دست اندر کارانش برای نظارت بر محتوایی که کاربران آپلود کرده اند، از دسترس خارج شده است. ناراحت شدم!